তিলক প্ৰয়োগ কৰাটো হিন্দু পৰম্পৰাৰ এক বিশেষ অংগ। তিলক সকলো ধৰণৰ পূজা, যজ্ঞ আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰত প্ৰয়োগ কৰা হয়। ইয়াৰ বাহিৰেও যিকোনো শুভ কামৰ বাবে ঘৰৰ বাহিৰলৈ ওলোৱাৰ আগতেও তিলক প্ৰয়োগ কৰাটো জৰুৰী। হিন্দু ধৰ্মত তিলক কেৱল কপালতে নহয় ডিঙি, নাভি, পিঠি আৰু বাহুতো প্ৰয়োগ কৰা হয়।
কিন্তু কপালৰ বাহিৰে আন কোনো ঠাইত তিলক লগোৱাৰ পৰম্পৰা কেৱল ব্যক্তিজনৰ দীক্ষা লোৱাৰ সময়তহে হয়। অৰ্থাৎ এজন ব্যক্তি কোন সম্প্ৰদায়ৰ অন্তৰ্গত তাৰ ওপৰত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ তিলক নিৰ্ভৰ কৰে।
জানো আহক বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ তিলকৰ বিষয়ে-
১.বৈষ্ণৱ তিলক- বৈষ্ণৱ তিলক এনে লোকে প্ৰয়োগ কৰে, যিসকলক ভগৱান বিষ্ণুৰ অনুগামী বুলি গণ্য কৰা হয়। বা তেওঁলোকে ভগৱান বিষ্ণু, ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ, ভগৱান ৰাম, ভগৱান নৰসিংহ, বনম দেৱ আদিৰ অৱতাৰক পূজা কৰে। বৈষ্ণৱ তিলক হালধীয়া গোপী চন্দনৰ লগত প্ৰয়োগ কৰা হয়।
২.শৈৱ তিলক- যি মানুহ ভগৱান শিৱৰ উপাসক, তেওঁলোকে শৈৱ তিলক প্ৰয়োগ কৰে। শৈৱ তিলকৰ ৰং ক’লা বা ৰঙা। ইয়াক ৰোলী তিলক বুলিও কোৱা হয়।
৩.ব্ৰহ্ম তিলক- ব্ৰহ্ম তিলক সাধাৰণতে মন্দিৰৰ পুৰোহিত আৰু ব্ৰাহ্মণে প্ৰয়োগ কৰে। ইয়াৰ লগতে ব্ৰহ্ম দেৱক পূজা কৰা গৃহস্থসকলেও এনে তিলক প্ৰয়োগ কৰে। ব্ৰহ্ম তিলক বগা ৰোলেৰে লগায়।
তিলক প্ৰয়োগৰ নিয়ম-
১.তিলক কেতিয়াও গা নোধোৱাকৈ লগাব নালাগে।
২.হিন্দু ধৰ্মত তিলক প্ৰয়োগ কৰি শুৱা নিষিদ্ধ বুলি গণ্য কৰা হয়।
৩.নিজৰ ওপৰত তিলক প্ৰয়োগ কৰাৰ আগতে সদায় আপোনাৰ প্ৰিয় ভগৱান বা ভগৱানৰ ওপৰত তিলক প্ৰয়োগ কৰক।
৪.নিজৰ ওপৰত তিলক লগাওতে আঙুঠিৰে তিলক লগাব লাগে, আনহাতে আন কাৰোবাৰ কপালত তিলক লগালে বুঢ়া আঙুলিৰে তিলক লগাব লাগে।
